BÀ PHAN THỊ THUẬN - NGƯỜI KHỞI XƯỚNG VÀ DỆT TƯƠNG LAI LÀNG NGHỀ LỤA TƠ SEN

Sen từ lâu đã được xem như là quốc hoa của Việt Nam bởi sự mộc mạc mà thanh cao của nó. Cây hoa sen không chỉ biểu tượng cho tinh thần cốt cách, bản sắc văn hóa mà còn rất gần gũi với đời sống người Việt. Từ trước đến nay, sen đã được nhân dân ta sử dụng như một nguyên liệu quý giá cho những món ăn truyền thống quen thuộc. Dạo gần đây, sen bắt đầu được ứng dụng rộng rãi và đa dạng cho nhiều loại sản phẩm khác nhau. Và đỉnh cao nghệ thuật kết tinh từ sen chính là dòng lụa tơ sen mềm mại đậm chất Việt Nam - một sản phẩm từng được coi là độc quyền tại Myanmar. Đặc biệt hơn, người Việt Nam chúng ta đã tiến bước lớn trong việc tự tìm hiểu, khai thác và thành công làm nên các sản phẩm từ loại lụa này. Để biết được chi tiết về loại lụa này và cách làm nó từ những người trong nghề, hãy cùng chúng mình khám phá trong bài viết dưới đây nhé!

Lụa tơ sen là một sản phẩm được chế tạo từ tơ trong cuống sen và se lại, sau đó từ lụa dệt thành các sản phẩm phục vụ may mặc cho chúng ta. Đây là một loại lụa rất độc đáo bởi trước đây, chưa có bất kỳ làng nghề hay nghệ nhân nào khám phá cách làm lụa và dệt thành công các sản phẩm làm từ nó. Tại Việt Nam, bà Phan Thị Thuận (65 tuổi, ở huyện Mỹ Đức, Hà Nội) là người đầu tiên chế tạo thành công các sản phẩm làm lụa từ tơ sen. Trải qua khoảng thời gian khó khăn như cách tạo ra loại lụa này, từ khi được gợi ý thực hiện cho đến khi ra thành phẩm là cả một quá trình dài, bởi bà là người đi tiên phong trong một lĩnh vực chưa ai nắm rõ, chưa ai thông thạo từ trước đến nay.

Quay trở lại thời điểm 4 năm trước – tháng 1 năm 2017. Sau khi được một Đại biểu Quốc hội gợi ý, bà đã tìm hiểu, học hỏi và nghiên cứu về tơ sen. Đến tháng 6 cùng năm, bà đã thành công khi trồng ra giống sen có thể rút sợi tơ phù hợp và hoàn hảo nhất – sen Hồng Đơn. Đến cuối năm, bà đã hoàn thành toàn bộ quá trình nghiên cứu và cho ra thành phẩm, đó là một chiếc khăn làm từ lụa tơ sen. 2 năm sau, khăn quàng cổ đó đã được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chọn là món quà của Việt Nam mang tới Hội nghị Thượng đỉnh G20. Để có được thành công như vậy là cả một quá trình đánh đổi nhiều thứ. Khi nghiên cứu, có nhiều lần xảy ra thất bại, hàng xóm và mọi người đều khuyên bà nên từ bỏ. Vẫn vững tin với nỗ lực của mình, có khoảng thời gian bà đã tự nhốt mình, khóa cửa chỉ để một mình nghiên cứu và chế tạo. Với nỗ lực đó, thành công hôm nay hoàn toàn xứng đáng với những gì mà nghệ nhân này đã bỏ ra, góp phần vào sự phát triển của nghề làm lụa nói chung, giữ gìn truyền thống, tạo việc làm cho mọi người.

Nói qua về công đoạn khai thác và chế biến tơ sen. Vào thời gian từ tháng 5 đến tháng 9 hàng năm, gia đình bà Phan Thị Thuận bắt tay vào khai thác và chọn lựa những cuống sen phù hợp nhất. Để lấy được tơ sen là một việc không dễ: sen sau khi được thu hoạch sẽ lấy cuống rồi cứa ra. Quan trọng nhất ở công đoạn này khi người thợ phải thật tỉ mỉ, tinh tế nhận biết cuống nào còn non, cuống nào đã già để lựa chọn mức độ cứa, lấy được tơ nguyên vẹn, không lỗi. Sen sau khi rút được đưa vào guồng để quay sợi. Quá trình ấy đòi hỏi người thợ vẫn phải giữ sự cẩn trọng, chi tiết để làm sao cho sợi tơ không bị hỏng, đứt. Tiếp theo là việc dệt tơ thành lụa trên máy. Đây là quá trình cần sự khéo léo và thẩm mỹ từ người nghệ nhân, bởi đối với những tấm lụa có hoa văn chìm, ta cần khéo léo chỉnh sửa, thay đổi ngay từ khi bắt đầu đẩy con thoi để ra những hoa văn đẹp nhất. Tiếp theo, từng tấm lụa được luộc để tan hết nhựa sen rồi phơi ra nắng. Quá trình làm từ lụa sen cho tới khi ra thành phẩm như chiếc khăn quàng cổ mất khoảng một tháng. Từng cuống sen đều mất nhiều thời gian và công sức, đòi hỏi một nỗ lực và tình yêu lớn với nghề từ những người nghệ nhân. Vì vậy, một chiếc khăn quàng cổ làm từ lụa tơ sen có giá rất cao, dao động trong khoảng 4-8 triệu đồng.

“Đắt xắt ra miếng” – quả không sai khi chất lượng của sản phẩm làm từ lụa tơ sen luôn có chất lượng cao và có thể làm hài lòng người dùng. Lụa rất mềm và mát, người dùng cũng không cần lo nghĩ quá nhiều vì nó còn xốp, thấm nước, có một mùi hương đặc trưng của sen nhờ việc không dùng màu nhuộm của các nghệ nhân. Trên người sản phẩm làm từ lụa tơ sen, bạn sẽ thấy sản phẩm này rất tốt cho da và giúp người mặc luôn có cảm giác thoải mái, an nhiên nhờ sự tinh khiết của nó. Ngoài ra, lụa sen còn có khả năng khử ẩm, khử khuẩn, khử mùi rất tốt, giúp giảm thiểu nguy cơ gặp các bệnh về da. Trong những ngày hè nóng bức, đem một chiếc khăn lụa tơ sen ra ngoài làm công cụ tránh nóng quả là không tồi khi chúng là những vật liệu có thể chống bức xạ mặt trời cực kì tốt. Quan trọng không kém, từ công đoạn khai thác, chế biến rồi đến thành quả, sản phẩm từ lụa tơ sen luôn thể hiện độ thân thiện với môi trường: không có quá trình gia công phức tạp, không có ảnh hưởng mạnh tới môi trường, quan trọng hơn là sau khi sử dụng, thành phần sen có thể tự phân hủy mà không cần biện pháp tác động nào khác. Từ những đặc trưng và ưu điểm, tiện lợi của loại sản phẩm này, Chính Phủ đã có nhiều quyết định cụ thể để góp phần phát triển và nâng tầm lụa tơ sen như đưa loại lụa này vào chương trình OCOP - phát triển sản phẩm liên quan tới các ngành nông nghiệp theo tiêu chí “Mỗi làng, mỗi xã, mỗi phường một sản phẩm” (One Commune, one product).

Còn bạn thì sao, liệu bạn có cân nhắc tìm hiểu thêm và mua sản phẩm tuyệt vời này không? Chúng mình là ICJC, rất vui vì được cập nhật những thông tin thú vị cho mọi người. Đừng quên LIKE, SHARE, COMMENT để tương tác với ICJC và nhận thêm nhiều tin tức nóng hổi. Chúc các bạn một buổi tối vui vẻ. Cảm ơn và hẹn gặp lại các bạn trong những bài viết sau.

THAM KHẢO:

VnExpress:
Nghệ nhân đầu tiên dệt thành công lụa tơ sen ở Việt Nam - VnExpress
Người đầu tiên dệt lụa từ tơ sen ở Hà Nội - VnExpress

Đồng phục Song Phú:
Lụa tơ sen là gì?Quy trình sản xuất lụa tơ sen | Đồng phụ Song Phú

VietnamNet:
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Đưa tơ sen vào chương trình OCOP - VietNamNet

Tơ lụa Việt Nam:

Lụa Tơ Sen - Tuyệt Phẩm Kết Tinh Từ Quốc Hoa Việt Nam. (toluavietnam.net)

---------------------------------

Mọi thắc mắc xin vui lòng liên hệ:
[F]: Information - Commentary Journalism Club – ICJC | Facebook
[E]: icjclub2021@gmail.com
[H]: Chủ tịch: Nguyễn Thị Mai Anh – 0705558418
Phó chủ tịch: Vũ Thảo Trang – 0869890946
Trần Hải Nam – 0921539187